• صفحه نخست
• روح الله خالقی

پیشه: استاد موسیقی ایرانی ، آهنگ ساز،موسیقی دان،پژوهشگر

روح‌الله خالقی )زاده سال 1285 خورشیدی، کرمان – درگذشت 21 آبان سال 1344، سالزبورگ-اتریش( موسیقیدان، آهنگساز و نوازندهٔ ویولن اهل ایران بود. او همچنین آهنگساز سرود معروف «ای ایران» بود. خالقی از شاگردان اصلی علینقی وزیری بود و کوشش او برای احیای موسیقی ایرانی در دورانی که توجه رسمی به این موسیقی کاهش یافته بود، تأثیرگذار و مهم شمرده می‌شود. او کتابی به نام سرگذشت موسیقی ایران، دربارهٔ سرگذشت موسیقی، موسیقی‌دانان و نوازندگان ایرانی هم‌عصر خود و کتابی دیگر به نام نظری به موسیقی شامل نظریه‌ای برای موسیقی ایرانی و غربی نگاشته است.

پدرش «میرزا عبدالله خان منشی» و مادرش «مخلوقه خانم» بودند که در باغ شاهزاده ماهان کرمان که عمارت حکومتی بود زندگی می‌کردند و هر دو تار هم می‌زدند. در چندماهگی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. تحصیلات ابتدایی‌اش در تهران و شیراز و اصفهان گذراند. در تهران به مدرسهٔ آمریکایی‌ها رفت و در آنجا همراه سایر شاگردان سرود هم می‌خواند.

همچنین خانوادهٔ او با میرزا غلامرضا شیرازی، نوازندهٔ تار، رفت‌وآمد و آشنایی داشته‌است و فرزندان، وی را «عمو» می‌خوانده‌اند.

در سال 1302 به مدرسهٔ عالی موسیقی رفت و در آنجا تحت نظر علینقی وزیری آموختن موسیقی و نواختن ویولن را آغاز نمود.

در سال 1303 با وجود مخالفت پدرش، تصمیم گرفت به مدرسهٔ موسیقی برود. پدرش با وجود علاقه‌ای که به موسیقی داشت، با یادگیری موسیقی وی مخالف بود و در نتیجه او مدتی پنهانی به مدرسهٔ موسیقی می‌رفت. گفته می شود وزیری و یحیی دولت‌آبادی نزد پدرش وساطت کرده‌اند که بی‌تأثیر بوده‌است. در نهایت با گرفتن حکم تدریس موسیقی به پدرش ثابت می‌کند که «پیِ مطرب شدن نبوده‌است!».

در تابستان سال 1304، چهار کنسرت به رهبری وزیری در مدرسه اجرا شد که خالقی نیز در آن‌ها به عنوان نوازنده حضور داشت.

در 1314 به خدمت دولتی در وزارت فرهنگ درآمد و در 1317 به معاونت دفتر وزارتی وزارت فرهنگ منصوب شد. در 1320 به پیشنهاد وزیری، معاون ادارهٔ موسیقی کشور و همچنین معاون هنرستان عالی موسیقی شد. در 1325 مدتی در وزارت کار و تبلیغات کار کرد. در 1327 متصدی دبیرخانهٔ هنرهای زیبا شد. در 1328 هنرستان موسیقی ملی را تأسیس کرد و رئیس آن شد.

در سال 1334 در چارچوب برنامه‌های «انجمن ایران و شوروی» به این کشور سفر کرد. همچنین در 1335، سفرهایی به کشورهای رومانی، فرانسه و هندوستان داشت. دستاورد وی از سفر هند، مجموعه مقالاتی در زمینهٔ موسیقی و رقص در این کشور بود.

خالقی سالهای بسیاری در رادیو ایران نیز فعالیت داشت و رئیس شورای موسیقی رادیو نیز بود و برنامه‌های رادیویی «یادی از هنرمندان درگذشته» و «ساز و سخن» را راه‌اندازی کرد. وی همچنین، سرپرست ارکستر گل‌ها نیز بود.

از آهنگ‌های ساخته خالقی که در این دوره بسیار مورد پسند بود و از رادیو بسیار پخش می‌شد می توان «رنگارنگ شماره یک» در بیات اصفهان نام برد.

خالقی در سال 1338 به در خواست خود از اداره کل هنرهای زیبا بازنشسته شد اما همچنان به فعالیت‌های هنری خود ادامه داد.

آثار موسیقایی

قطعه:

رنگارنگ 1 در آواز بیات اصفهان، 

رنگارنگ 2 در دستگاه ماهور

و ..

تصنیف:

یار رمیده، هستی عاشقان، پیمان‌شکن، وعدهٔ وصال، لالهٔ خونین و ..

سرود:

پند سعدی، دانش، شادی، هنر، امید، آذربایجان (شعر از رهی معیری)، اصفهان، ای ایران و نفت از کارهای وی است. سرود نفت در سال 1331 به مناسبت ملی شدن صنعت نفت تصنیف شده‌است و شعر آن از معیری است. سرود ای «ایران» تبدیل به سرود ملی اما غیررسمی ایرانیان شده‌است. و ..

درگذشت

خالقی در 1344 در سالزبورگ در اتریش پس از چند عمل جراحی ناموفق، بر اثر سرطان معده درگذشت و در گورستان ظهیرالدوله در تهران دفن شده‌ است.

عبدالحسین سپنتا نیز شعری دربارهٔ او سروده‌ است که با مصراع زیر آغاز می شود:

به روی نُت ز هنر نقشِ آفرین بربست              به پرده‌های پیانو چو خالقی زد دست   

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”